Het is de Week van lezen en schrijven. In de mkb-maakindustrie heeft 1 op de 7 werknemers moeite met lezen, schrijven en rekenen. In dit interview vertellen Jacco Vonhof, voorzitter van de raad van toezicht van Stichting Lezen en Schrijven en Mark Helder, voorzitter van Koninklijke Metaalunie waarom basisvaardigheden zo belangrijk zijn voor medewerkers in de sector en wat je kunt doen om deze te versterken.
 

Waarom is er aandacht nodig voor basisvaardigheden in de sector?

Jacco: ‘In Nederland hebben ruim 3 miljoen Nederlanders moeite met taal, rekenen en met digitale vaardigheden. Dit betekent dat ook binnen de mkb-maakindustrie medewerkers moeite hebben met deze basisvaardigheden. Bij hen kan dat leiden tot stress en verzuim en op de werkvloer tot onveiligheid en productieverstoring.’

Mark: ‘Er komen steeds meer computers, machines en robots op de werkvloer. Daarmee kunnen we in minder tijd meer werk verzetten en kunnen bedrijven groeien, ondanks het tekort aan vakmensen. Maar medewerkers die moeite hebben met basisvaardigheden, ervaren die veranderingen vaak als te uitdagend en kunnen ze moeilijk bijhouden. Zij voelen onzekerheid, schaamte en trekken zich terug. Het is belangrijk dat we deze mensen helpen om mee te komen. Voor hen, voor hun bedrijf en voor de sector, want voor de digitale transitie hebben we iedereen nodig’.
 

Waar lopen medewerkers met beperkte basisvaardigheden bijvoorbeeld tegenaan?

Mark: ‘Vroeger was het genoeg om op je vakmanschap te vertrouwen. Als lasser bijvoorbeeld moest je vooral goed kunnen lassen. Nu moet je ook een lasrobot kunnen programmeren. Als rekenen bijvoorbeeld niet je sterkste kant is, is dat een uitdaging. Want hoeveel is driekwart in cijfers? En zo’n machine komt met veiligheidsinstructies; als je die niet kunt lezen, wordt het gevaarlijk op de werkvloer. Moeite met zulke basisvaardigheden kan leiden tot fouten, stress, ongelukken en zelfs uitval.’
 

Waarom blijft moeite met basisvaardigheden vaak zo goed verborgen?

Mark: ‘Je eigenwaarde lijdt er enorm onder als je wél goed bent in je werk, maar niet meer kunt meekomen met de ontwikkeling. Medewerkers die moeite hebben met basisvaardigheden schamen zich en proberen het te verbergen. En elke dag dat ze er erover zwijgen, wordt het lastiger om het te melden.’

Jacco: ‘Als je denkt dat je het niet kunt veroorloven om dat te zeggen, wordt het een geheim. Dat gaat zover dat mensen zich ziek melden of zelfs letterlijk ziek worden van de stress. Daarom vind ik het heel tof dat OOM met dit onderwerp aan de slag is gegaan en bedrijven in samenwerking met Stichting Lezen en Schrijven hulp en ondersteuning biedt om de basisvaardigheden van medewerkers te versterken.’

Kunnen werkgevers en leidinggevenden een rol spelen in het signaleren en ondersteunen van deze medewerkers?

Mark: ‘Zeker. Zij zien hun mensen dagelijks en merken het als iemand vastloopt, bijvoorbeeld bij het gebruik van digitale tools of bij het invullen van formulieren. Signalen waar je op kunt letten zijn: steeds vragen om herhaling, ontwijken van schriftelijk werk of voortdurend hulp vragen bij digitale tools. Let ook op ontwijkende reacties als: “Ik ben mijn bril vergeten” of “Dat formulier vul ik thuis wel in”. Het is belangrijk om je als leidinggevende of werkgever bewust te zijn van deze signalen. Zie je ze vaker terug? Dan is een gesprek vaak een goede eerste stap.’

Meer signalen vind je op: oom.nl/Basisvaardigheden/Taal-en-rekenen/Herkennen
 

Hebben jullie tips voor hoe je het gesprek aangaat?

Jacco: ‘Het geheimhouden van beperkte basisvaardigheden kan bij medewerkers leiden tot stress en frustratie. Het is daarom belangrijk om te benadrukken dat zij niet de enige zijn die ermee rondlopen. Het kan best lastig zijn om dit gesprek aan te gaan, maar het is erger wanneer die medewerkers uitvallen en de productie mislukt. Dus ga het onderwerp niet uit de weg en durf erop door te pakken.’

Mark: ‘Als je merkt dat een rapport niet komt, vraag dan niet: “Waar blijft het?” Maar: “Waarom lukt het niet?” Probeer uit te vinden wat het probleem erachter is. Kijk of je een veilige sfeer kunt creëren en moeite met basisvaardigheden kunt normaliseren. Als het je lukt dit bespreekbaar te maken als mogelijkheid om te groeien, kun je medewerkers begeleiden naar hulp en laagdrempelige trainingen.’

Meer tips vind je op oom.nl/bespreekbaar
 

Hoe stimuleer je versterking van basisvaardigheden?

Jacco: ‘Ontwikkelen kan op veel verschillende manieren; dat hoeft niet per se leren op school te zijn. Dat kan ook al doende of in een andere functie. Je kunt bijvoorbeeld drempels voor het volgen van een training weghalen door deze in werktijd te organiseren.’

Mark: ‘Bedenk dat je als werkgever bepalend bent voor de cultuur in je bedrijf. Je kunt de leercultuur dan ook enorm bevorderen als je laat zien dat je zelf ook nog aan het leren bent. Want ook de top heeft andere vaardigheden nodig. Als het je lukt basisvaardigheden binnen je bedrijf te versterken, leidt dat onder meer tot een lager verzuim, hogere productiviteit en beter behoud van je personeel.’

Meer weten? OOM biedt, samen met Stichting Lezen en Schrijven allerlei tips en hulpmiddelen.

Kijk eens op: oom.nl/taal-en-rekenen.